Trang phục Nam

Năm 1446, một nhà ngoại giao người Anh tên là Edward Grimston (Hình 1) đến Flanders để thương lượng một thỏa thuận thương mại với Công tước xứ Burgundy thay mặt cho Vua Anh, Henry VI. Tại Bruges, ông đặt mua một số trang phục mới từ một thợ may địa phương cho bức chân dung được thực hiện bởi Petrus Christus . Rất hiếm khi trang phục trong một bức tranh thế kỷ 15 được ghi chép kỹ lưỡng như vậy. Bức chân dung (Hình 1) cho thấy lớp trang phục đầu tiên của ông, một lớp lót bằng vải lanh, chiếc áo lót cơ bản được mặc bởi tất cả nam giới cùng với cặp quần cũng bằng vải lanh. Trong thập kỷ này, việc để lộ lớp áo lót đã trở thành mốt thời thượng bằng cách để lớp áo sau, chiếc doublet, hở phía trước. Doublet của Grimson có màu đỏ cam rực rỡ, có lẽ được làm bằng lụa. Nó có cặp dây buộc màu đỏ đã được kéo ra. Tay áo của chiếc doublet được cấu thành từ hai phần, với toàn bộ phần trên được gom lại và nối với phần dưới vừa vặn. Phong cách này được cho là có nguồn gốc từ miền bắc nước Ý, và được gọi là tay áo Lombard. Áo khoác ngoài màu xanh lá cây tươi sáng của Grimston có lẽ là loại houppelande ngắn, còn được gọi là haincelin, với tay áo xẻ rãnh. Chính trong những trang phục mặc ngoài này và đặc biệt là kiểu tay áo của chúng, đã tạo nên những thay đổi trong thời trang nam giới.

Facebook

Hình 1 - Petrus Christus (Hà Lan, 1410-1475). Chân dung Edward Grimston, 1446. Sơn dầu trên gỗ; 33,6 x 24,7 cm (13,2 x 9,7 in). London: Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia, L3. Nguồn: Wikimedia

Vì bức chân dung này chỉ có một nửa độ dài, nên không thể nói chắc phần còn lại của bộ trang phục trông như thế nào, nhưng trong bản thảo Le Roman de Girart de Roussillon (Hình 2), được hoàn thành vài năm sau đó, cung cấp một manh mối. Trong cảnh đám cưới này, khi chú rể mặc một chiếc houppelande tinh xảo với tay áo cắt trang trí như một trang phục nghi lễ trang trọng để phù hợp với trang phục lộng lẫy của cô dâu, một trong những khách mời ăn mặc rất giống Edward Grimston, trong một chiếc doublet màu đỏ và một chiếc haincelin màu xanh lá cây có đường xẻ tay áo. Với cùng một bảng màu gồm đỏ và xanh lá, có khả năng là Grimston cũng mặc chiếc quần ống mềm màu đỏ để phù hợp với chiếc doublet của mình.

Facebook

Chiếc quần ống mềm được buộc vào đường viền của chiếc doublet, có lẽ đã được đặt làm riêng cho Grimston bởi cùng một người thợ may đã làm những bộ trang phục khác của ông. Hầu hết các quần ống mềm được làm bằng len; một chiếc áo len được gọi là perpignan được đặc biệt ưa chuộng. Vì ông không đi giày nên quần ống của khách mời đám cưới phải có đế da gắn vào, điều này không có gì lạ. Ở Florence, ống quần gắn đế giày được làm sẵn để bán.

Chiếc haincelin của người đàn ông nặng hơn Grimston vì nó được cắt tỉa hoặc lót lông, và anh đội một chiếc mũ lót lông có vành hếch lên gọi là barret, trong khi Grimston đội chiếc mũ chaperon à bourrelet màu đen theo phong cách của Công tước xứ Burgundy, với phần dây cornet treo qua vai trái. Cả hai người đàn ông đều đeo vòng cổ bằng vàng, mặc dù chiếc vòng của Grimston được giấu một nửa bên dưới chiếc hancelin của anh. Các liên kết chữ “S” đan xen trong dây chuyền bạc ở tay phải của ông là biểu tượng của vương triều Lancaster, nơi thuộc về Henry VI (X). Các quốc huy được nhìn thấy trong nền là của riêng Grimston. Bức chân dung chứng minh địa vị và quốc tịch Anh của ông, cùng với sự tuân thủ rất ngoại giao của ông đối với những mẫu thời trang mới nhất trong vương quốc của Công tước Burgundy.

Hầu hết nam giới trong những năm 1440 đều mặc các biến thể của chiếc haincelin. Phong cách cá nhân được thể hiện thông qua việc lựa chọn loại vải, dù là vải trơn hay hoa văn dệt hoặc thêu, lựa chọn màu sắc liên quan đến chiếc doublet và quần ống mềm, kiểu tay áo và các phụ kiện. Chàng trai trẻ trong A Man Reading (Hình 3) ăn mặc rất lịch sự, trong một chiếc doublet màu đen và một chiếc haincelin màu xám, với chiếc mũ chaperon đen treo trên vai theo phong cách rất đặc trưng của thập kỷ này. Bức chân dung cho chúng ta thấy một cái nhìn tuyệt vời về kiểu tóc bát úp mà hầu hết đàn ông ở Bắc Âu đều thích. Mặc dù bức tranh có niên đại cuối thập kỷ, nhưng toàn bộ tay áo mang phong cách bảo thủ, và anh không đeo trang sức. Mặc dù chiếc váy của anh ta có vẻ khắc khổ rõ ràng, nhưng chiếc haincelin có vẻ ngoài mềm mại như nhung của loại len Flemish tốt nhất, và nó có thể được lót hoàn toàn bằng lông thú.

Facebook

Ngược lại, một người đàn ông trẻ được nhìn thấy trong một bức tranh khác từ cửa hàng làm việc của Rogier van der Weyden, có niên đại vào đầu thập kỷ, Sự kiện Thánh Hubert (Hình 4) mặc lộng lẫy trong một chiếc áo nhung dát vàng đính kim sa bên ngoài chiếc doublet màu xanh lá cây và quần ôm màu rượu vang. Khi giải thích những loại vải dệt xa hoa và cách phối màu như vậy trong các bức tranh, chúng ta phải xem xét khả năng loại vải sang trọng cực kỳ đắt tiền chỉ được họa sĩ mô tả dựa trên bản vẽ hoặc mẫu, chứ không thực sự được sử dụng để may quần áo (như trong hình 5 trong trang phục nữ, khi tỷ lệ của họa tiết trên váy của thiếu nữ thay đổi từ tay áo đến váy), và rằng các nghệ sĩ có thể quan tâm đến sự hài hòa màu sắc trong các tác phẩm của họ hơn là họ quan tâm đến việc miêu tả trang phục một cách chính xác.

Facebook

Hình 4 - Roger van der Weyden (Hà Lan, 1400-1464). Chi tiết từ The Exhumation of Saint Hubert, cuối những năm 1430. Sơn dầu với màu keo trên gỗ sồi; 88,2 x 81,2 cm. London: Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia, NG783. Nguồn: NGA

Tuy nhiên, có nhiều nguồn cho thấy nam giới ăn mặc rất sặc sỡ (chẳng hạn như hình 5 trong phần Biểu tượng thời trang ở trên). Trong hình 5, chúng ta có thể đánh giá chi tiết về cấu tạo của haincelin, chẳng hạn như "nếp gấp ống" tròn, được khâu vào vị trí bên trong, tập trung ở vòng eo và mở rộng đến đường viền, đường viền cổ áo sau hình chữ V và có đường xẻ cao ở bên. Tay áo của chiếc hancelin này thuộc loại “túi”, nhưng có một đường xẻ sâu giúp giải phóng hoàn toàn cánh tay, giống như chiếc maniche a gozzi của Florence được thấy trong hình 2.

Một khía cạnh khác của cấu trúc haincelin nó có thể được mở ra phía trước. Hoặc nếu không, nó sẽ được gắn chặt ở phía sau hoặc bên cạnh. Trong Portrait of A Goldsmith (Chân dung người thợ kim hoàn) (Hình 5), chúng ta thấy ví dụ về cả hai trường hợp. Trang phục của thợ kim hoàn có thể là một chiếc houppelande dài toàn thân chứ không phải là một chiếc hancelin, do kết cấu khép kín bảo thủ của nó. Mặt khác, Vua của Pháp, Charles VII (Hình 6), được miêu tả mặc một bộ trang phục tương tự bằng nhung đỏ, có lẽ được lót bằng lông và với miếng đệm maheutres đỡ tay áo ở vai, một tính năng rất mới trong cuối những năm 1440. Tuy nhiên, người đàn ông trẻ tuổi đến thăm cửa hàng kim hoàn lại mặc chiếc hancelin bằng nhung lụa màu xanh có viền lông dài đến thắt lưng, cho phép chúng ta thấy rằng chiếc doublet của anh được làm từ hai chất liệu tương phản, một tấm lụa màu đỏ sáng bóng cho phần trên, và màu đen cho phần dưới. Màu đen này cũng được thể hiện qua chiếc chaperon bằng lụa đen sang trọng của anh, trong khi viên hồng ngọc được đính vào chiếc trâm ngọc trên chiếc mũ chaperon phản chiếu màu đỏ hiện diện trong toàn bộ bức tranh. Nói chung, ở Bắc Âu, những chiếc hancelin của nam giới ngày càng ngắn hơn và được sắp xếp hợp lý hơn khi thập kỷ này phát triển, với phần ngực phía trước hở ra, ống tay áo thẳng hơn, có thắt lưng và khe hở ở hai bên, như được thấy trong các tấm thảm trang trí trong Courtiers in a Rose Garden (Hình 4 & 6) trong trang phục nữ và trong số những người đàn ông tụ tập quanh Philip the Good, tất cả các hiệp sĩ của Order of the Golden Fleece, trong Chronique de Hainaut (Hình 4 trong phần biểu tượng thời trang).

Facebook

Hình 5 - Petrus Christus (Hà Lan, 1410-1475). A Goldsmith in his Shop, 1449. Sơn dầu trên gỗ sồi; 100,1 x 85,8 cm (39 3/8 x 33 3/4 inch). New York: Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, 1975.1.110. Robert Lehman Collection, 1975. Nguồn: The Met

Facebook

Hình 6 - Jean Fouquet ( Pháp, khoảng 1420-1481). Chân dung Charles VII, 1445-50. Sơn dầu trên gỗ sồi; 85,7 x 70,6 cm. Paris: Louvre, INV 9106. Nguồn: Louvre

Ở Ý, có những xu hướng tương tự nhưng có một số khác biệt nhất định, như trong thời trang của phụ nữ, điều đó báo hiệu rằng thời trang Ý sẽ theo đuổi một con đường ngày càng khác biệt. Người đàn ông trẻ Sienese được nhìn thấy trong bức bích họa của Domenico di Bartolo (Hình 7) mặc chiếc houppelande ngắn bằng nhung được gọi là cioppa, tên tiếng Ý của houppelande. Nó có lớp lót lông thú, đường viền cổ sau hình chữ V và các nếp gấp ống ở eo cũng được thấy ở Bắc Âu. Tuy nhiên, tay áo không ở dạng "túi" cũng không hẳn là thẳng, mà là các tấm xếp nếp loe ra từ vai, với độ dài như chính chiếc áo đó. Tay áo bên trái đã được lộn lên vai, được cố định bằng trọng lượng của lớp nhung lót lông, hoặc được giữ cố định bằng ghim. Đây là một ống tay áo togata alla, theo phong cách của một chiếc áo khoác toga La Mã. Phải thừa nhận rằng chiếc cioppa này không giống với toga chút nào, nhưng phần xếp nếp của ống tay áo trên vai là một gợi nhớ đến nó.

Facebook

Facebook

Hình 8 - Giovanni da Oriolo (người Ý, hoạt động năm 1439, mất năm 1474). Chân dung Leonello d’Este, năm 1447. Màu keo trên gỗ; 57,6 x 39,5 cm. London: Phòng trưng bày Quốc gia, NG770. Nguồn: NGA

Dưới chiếc cioppa, người đàn ông mặc chiếc doublet màu đỏ, mà ở Ý được gọi là farsetto và chiếc quần ôm ống mềm màu rực rỡ, được gọi là calze. Việc phân chia các bộ phận của trang phục hoặc phụ kiện và sử dụng màu sắc tương phản cho từng bộ phận bắt nguồn từ huy hiệu thời Trung cổ. Mặc dù nó không còn được nhìn thấy nhiều ở Bắc Âu, nhưng nó vẫn tồn tại ở Ý, nơi một món đồ có nhiều màu sẽ được gọi là adogato. Đàn ông Ý hiếm khi đi giày, thích những chiếc ống quần có đế với hơn là giày mũi nhọn. Một điểm khác biệt đáng chú ý khác về ngoại hình của chàng trai trẻ đó là bên dưới chiếc mũ đen có vành hếch, mái tóc đỏ gợn sóng của anh ấy dài đến vai. Một con chồn hương với chiếc đuôi dài uốn quanh cổ, có thể được coi là một phụ kiện khác; những con vật nhỏ như vậy là biểu tượng của khả năng sinh sản và có mục đích thiết thực là xua đuổi bọ chét; Những tấm lông thú (zibellini) thường được gắn đồ trang sức, là phụ kiện của phụ nữ.

Ý là nguồn cung cấp các loại vải nhung trắng có hoa văn được thấy trong các bức tranh ở miền Bắc thời kỳ Phục hưng, tuy nhiên, giữa những người Ý vẫn có sự tranh cãi về việc tự mình tiêu thụ những mặt hàng xa xỉ này. Tại thành phố Brescia ở Lombardy vào năm 1439, những người thợ dệt bị đổ lỗi vì đã mặc áo nhung đỏ cho vợ và “mang lại bất hạnh cho thành phố”. Màu đỏ, đặc biệt là màu đỏ cam tươi có được bằng thuốc nhuộm kermes, là màu đắt tiền và uy tín nhất, còn màu nhung, vì nó có thêm một hoặc nhiều sợi dọc, là loại vải dệt đắt tiền nhất. Morello di grana, loại thuốc nhuộm đen đắt nhất, chỉ đắt bằng một nửa kermes, và do đó không có uy tín đặc biệt. Ở Ý có ít “đàn ông mặc đồ đen” hơn. Trang phục đen vẫn giữ mối liên hệ truyền thống của nó với sự tang tóc, thay vì sang trọng.

Leonello d’Este, người kế thừa quyền cai trị của cha mình đối với Ferrara vào năm 1441 mặc dù là con ngoài giá thú, mặc cả hai màu đỏ và đen trong bức chân dung của ông, được thực hiện bởi Giovanni da Oriolo (Hình 8). Leonello là một trong những người bảo trợ nghệ thuật tinh vi nhất của thời đại. Dưới sự hướng dẫn của nhà nghiên cứu văn hoá Guarino Veronese, ông bảo trợ không chỉ Pisanello mà còn cả Leon Battista Alberti, Jacopo Bellini, Piero della Francesca và Rogier van der Weyden. Chân dung với phần mặt nghiêng thể hiện xu hướng theo chủ nghĩa tự nhiên, được thấy ở mái tóc dài hơn và hướng tới sự đơn giản. Chiếc áo của ông là một mảnh màu trắng trên đường viền cổ cao của chiếc doublet, có tay áo theo phong cách Lombard. Áo khoác bên ngoài của ông là giornea, một chiếc áo choàng không có bên hông, có vẻ bằng nhung đen có viền bằng vàng. Một người đương thời, Angelo Camillo Decembrio, đã diễn tả:

“Phong cách ăn mặc của ông - và cách ăn mặc của một người có thể nhận được sự tôn trọng và thiện ý giữa các quý ông - rất đáng chú ý vì sự trang nhã của nó. Ông không quan tâm đến sự xa hoa và phô trương, như một số hoàng tử khác. Nhưng - bây giờ bạn sẽ thấy điều này đáng chú ý - ông chọn màu trang phục của mình theo ngày trong tháng, vị trí của các vì sao và hành tinh. " (trích Herald, 100)

Bức chân dung hàm chứa một chi tiết thú vị. Tay áo của chiếc doublet có một hàng khoen dùng để buộc vào vai của một bộ áo giáp. Điều này gợi lại nguồn gốc của chiếc doublet vào thế kỷ trước như một loại trang phục được đệm, có thể bảo vệ cơ thể hiệp sĩ khỏi sức nặng của áo giáp tấm. Bằng cách chọn mặc một chiếc doublet quân đội, luôn trong trạng thái sẵn sàng mặc áo giáp, Leonello d’Este đã thể hiện sức mạnh  một cách rõ ràng.

Facebook

Bộ áo giáp giữa thế kỷ 15 được trưng bày đầy đủ trong The Triumph of Fame (Hình 9), chiếc khay được sản xuất tại Florence vào năm 1449 để kỷ niệm ngày sinh của Lorenzo de Medici, hay “Lorenzo the Magnificent.” trong tương lai. Dưới lớp áo giáp bao bọc gần như hoàn toàn cơ thể của các hiệp sĩ, người ta thấy thoáng qua những chiếc quần ôm và chiếc doublet màu đỏ, cùng những dây đai màu đỏ buộc các mảnh áo giáp khác nhau lại với nhau. Công việc của thợ may và thợ làm áo giáp tiếp tục có quan hệ mật thiết với nhau. Thợ làm áo giáp quan niệm cơ thể như một tập hợp các bộ phận hoặc các phân đoạn được kết nối và những người thợ may đã phản ánh sự phân đoạn này trong cách cắt và may trang phục nam. Bên ngoài tấm che ngực của họ, một số hiệp sĩ mặc áo choàng dài ngắn. Một nhân vật ở ngoài cùng bên phải có một mảnh vải xếp nếp lớn phủ lên bộ áo giáp của anh ta. Nghịch lý của thời trang nam giới ở Ý vào giữa thế kỷ 15 là những trang phục cơ bản như váy, áo doublet và quần ống mềm của nam giới ngày càng được trang bị vừa vặn hơn, giống như áo giáp được chế tạo phức tạp hơn, tuy nhiên giới thượng lưu cầm quyền của Ý lại thấm nhuần văn hóa nhân văn. , ngày càng bị thu hút bởi sự đối lập của cách cắt may - xếp nếp, trang phục của thời cổ đại. Sự căng thẳng giữa hai xung lực này sẽ bùng phát trong những thập kỷ tiếp theo.

Trang phục trẻ em

Facebook

Hình 1 - Roger van der Weyden (Hà Lan, 1400-1464). Chi tiết từ Seven Sacraments Altarpiece, 1445-50. Sơn dầu trên gỗ sồi; 200 x 223 cm. Antwerp: Bảo tàng Mỹ thuật Hoàng gia, 393-395. Nguồn: Wikimedia

Trẻ nhỏ trong thập kỷ này tiếp tục mặc áo chẽn rộng rãi bằng vải lanh và len, xếp lớp theo mùa. Khi lớn lên, trẻ em thuộc tầng lớp trung lưu và thượng lưu được mặc những bộ trang phục đơn giản hơn của người lớn. Các chàng trai nhận Bí Tích Tiếp Sức trong Bảy Phép Bí Tích của Rogier van der Weyden (Hình 1) mặc những chiếc houppelande bảo thủ với tay áo rộng thùng thình, nhưng họ có nếp gấp ống thời trang, thắt lưng ở vòng eo tự nhiên và giày mũi nhọn. Chàng trai trẻ nhất mặc một chiếc áo bên ngoài rất dài, được cắt hẹp, buộc dây phía trước. Họ cắt tóc kiểu bát úp và đeo khăn quàng cổ trên vai, không chỉ vì nó hợp thời trang mà còn bởi đeo chúng  trong nhà thờ sẽ là hành động thiếu tôn trọng. Cậu bé trẻ nhất đeo chiếc mũ chaperon màu đỏ, được cắt trang trí, trên tay phải. Hình bóng nhỏ bé bị che khuất sau lưng họ có thể là người mẹ góa vì bà ấy đeo mạng che mặt màu đen. Các bức chân dung của Công tước Burgundy bao gồm con trai của ông là Charles (Hình 2 & 3) cho thấy anh ta ăn mặc phong phú và thời trang như cha mình.

Facebook

Facebook

Hình 3 - Roger van der Weyden (Hà Lan, 1400-1464). Chi tiết Simon Nockart Tặng Sách cho Philip The Good, 1448. Bản thảo. Brussels: Thư viện Hoàng gia Bỉ, KBR MS 9242, fol. 1. Nguồn: KBR