Cuộc sống trong 26 lá bài
Opinion Muốn hiểu được mình tường tận phải có những lúc cô đơn. Người biết lùi ra xa khỏi hoàn cảnh để chiêm nghiệm, sẽ hiểu mình hơn, nhìn mọi thứ với con mắt khách quan, bình tĩnh hơn trong mọi hoàn cảnh và sẽ chiến thắng chính bản thân mình.
Sau một thời gian nghiên cứu về triết học và triết học ứng dụng, Vincent Cespedes, nhà triết học trẻ người Pháp hiểu rằng, đã đến lúc triết học phải rời ngôi đền hàn lâm để đi vào đời thường, ra đường phố. Những triết lý về cuộc sống, về con người không thể nằm im mãi trên giá sách. Thế là anh nảy sinh ý tưởng dùng trò chơi để kết nối lòng người. Hơn cả mong đợi của tác giả, Le Jeu Du Phénix, trò chơi triết học mà Vincent Cespedes sáng tạo, đã thay đổi cục diện sự nghiệp của anh. Anh được nhiều người biết đến, gần gũi với mọi người hơn và có nhiều cơ hội chia sẻ quan điểm nhiều hơn. Le Jeu Du Phénix đã được nhà xuất bản lớn ở Pháp Flammarion phát hành 20 ngàn bản vào tháng Mười năm 2011, và đã gặt hái được rất nhiều thành công.
Đây là trò chơi dùng quân bài có những biểu tượng dạng Tarot. Tác giả đã tóm tắt cuộc sống trong 26 lá bài. Trong số đó có 2 lá không lật ngược còn lại 24 lá bài có thể lật ngược tạo thành 50 sắc thái của cuộc sống. Thông qua những biểu tượng khá quen thuộc với nhiều nền văn hóa trên thế giới như phénix (chim lửa), ngôi sao, mê cung, mặt nạ, hoa hồng, rùa, lửa, cây, khu vườn, mật ong… trò chơi tóm tắt lại cuộc sống bằng những biểu tượng để giúp người chơi nhìn nhận và suy ngẫm về đời sống với vô vàn nan đề của nó. Tôi thích cách Vincent giải thích ý nghĩa của quân bài mật ong. Mật ong không những biểu tượng cho thành tựu và sự ngọt ngào, nó còn có tác dụng chữa lành những tổn thương tinh thần nữa. Bằng việc rút một cách ngẫu nhiên các quân bài, người chơi sẽ có được lời nhắn nhủ cho riêng mình, và xác xuất lặp lại lần thứ hai một bộ các quân bài rút được hầu như bằng không. Chưa hết tò mò về những lời giải thích của anh khi đọc quân bài, tôi bị cuốn ngay vào cách anh trình bày cách đặt các quân bài trên bàn chơi 9 ô. Chín ô trên bàn chơi bài là 9 chiều trong cuộc sống: Hàng dọc là về mặt thời gian: quá khứ, hiện tại, tương lai; Hàng ngang là về mặt không gian: Con người với xã hội, con người với thế giới xung quanh gần gũi và con người với thế giới nội tâm.
Từ khi ra đời, ngoài việc phát triển rất nhanh chóng ở Pháp nó được chơi ở Mali, Mỹ, Canada, với các công chúng khác nhau trong đó có cả các cơ quan quân đội. Thông qua một người bạn, trò chơi đã được giới thiệu và bắt đầu được chơi khá rộng rãi ở Việt Nam. Vincent vui vẻ chia sẻ về những chi tiết thú vị của trò chơi:
Dường như cuộc sống được bó gọn trong những quân bài. Về mặt toán học thì sẽ có khoảng bao nhiêu sự kết hợp quân bài, tương đương cho từng ấy câu hỏi được giải đáp?
Đây thực sự là một câu hỏi hay. Bộ bài có 26 quân bài, với tổng số là 50 ngọn lửa (biểu tượng). Trong 26 quân bài có 24 quân bài có hai ngọn lửa xuôi ngược (tạo thành 48 ngọn lửa) và 2 quân bài đặc biệt không bao giờ đảo ngược là quân bài Phénix (Chim lửa) và quân bài Voyage (Chuyến viễn du). Chẳng hạn, quân bài số 9 có 2 ngọn lửa: Hoa hồng và Hoa hồng đảo nghịch. Nếu ý nghĩa của ngọn lửa Hoa hồng đảo nghịch là tình yêu thì Hoa hồng lại là sự ghen tuông. Những biểu tượng này đã được tính toán rất kỹ trong suốt 10 năm thai nghén và thực sự tôi đã rất hài lòng và đôi khi bất ngờ với những ý nghĩa phong phú của chúng. Chim lửa là biểu tượng toàn cầu về sự tái sinh, lao vào một cuộc sống mới trong khi cái cây thì báo hiệu sự sống bình yên, thuận theo tự nhiên. Mê cung tất nhiên sẽ gợi ý tới một điều gì bí hiểm và rắc rối… Cứ thế các quân bài dẫn dắt chúng ta đến các ngóc ngách của cuộc sống, của tâm hồn. Nhiều khi để mở ra hay khép lại một chủ để thảo luận ở các công ty, ngay cả ở các công ty thời trang như L’Oréal hay Lancôme, tôi cũng dùng trò chơi Phénix. Đây là một công cụ hữu ích để trợ giúp sự suy ngẫm, mở ra những con đường để tư duy. Một chi tiết về mặt toán học rất đặc biệt là có 400 triệu tỷ cách kết hợp các quân bài để trả lời các câu hỏi chắc đủ để bao quát mọi vấn đề trong cuộc sống.
Lá bài mang số 9: "Hoa Hồng" là biểu tượng của một sự việc không đi đến được kết cục, sự bi quan, sự quyến rũ mạnh mẽ nhưng không kết quả, việc sở hữu mệt mỏi. Đó là bông hoa của sự hoài niệm, ý nghĩ : Hãy nhớ rằng một ngày nào đó bạn sẽ chết. Hoa hồng giấu đằng sau tâm hồn đỏ máu và những lớp cánh quyến rũ những chiếc gai nhọn chết người. Đó có thể là những tấn bi kịch, những sự ghen tuông đầy nguy hiểm. Hình ảnh trên lá bài là hình ảnh đầy kịch tính: người đàn bà dường như đang tấn công người đàn ông khi anh ta đang lấy bông hoa hồng tặng cho nàng. Tình yêu đang biến thành cái chết. Ở đây có sự pha trộn giữa đam mê và nỗi buồn. Lá bài là sắc thái tình cảm phức tạp, trái ngược của những mối quan hệ bấp bênh đầy bi kịch. Nó cũng phản ánh những hành động rất thô bạo nhưng hoàn toàn vô thức. Đây cũng là lá bài của sắc đẹp mê hoặc lòng người, của thứ tình cảm đam mê nhưng hoài niệm, đượm buồn và phù du đầy nước mắt với trái tim trĩu nặng.
Vậy những lời giải thích các quân bài sẽ đoán định điều gì? Ta có nhận được lời khuyên nào không?
Theo tôi Phénix giúp chúng ta vui với bạn bè và chia sẻ với nhau những nan đề của cuộc sống một cách ôn hòa; nhìn nhận những vấn đề phức tạp của thế giới rõ ràng hơn; thoát khỏi các định kiến; suy ngẫm tìm ra các hướng đi một cách hoàn toàn khách quan và giúp đưa ra các quyết định sáng suốt hơn. Các quân bài không giải quyết hộ các vấn đề cho chúng ta, mà chỉ giúp gợi mở các hướng suy nghĩ mới. Hiện nay có một phương pháp tĩnh tâm khá phổ biến là thiền. Thiền giúp đầu óc trở nên trống rỗng tạm thời để thoát khỏi những áp lực phức tạp không cần thiết. Nhưng không phải ai cũng thiền được. Trong khi đó chơi bài, dễ dàng hơn, cũng có những tác dụng tương tự. Phénix giúp ta hướng các ý nghĩ theo một đường kẻ thẳng, hay nói cách khác là “tạo ra một sự dân chủ trong suy nghĩ”.
Tôi có cảm giác như tác dụng của Phénix đối với đời sống cũng giống như thời trang vậy. Là những điều không hẳn thiết yếu cho cuộc sống, mà chỉ thêm chút gia vị nào đó mà thôi.
Cần lắm chứ, trong một cuộc sống bận rộn và nhiều chuyện phức tạp, con người rất cân một điều gì để đến với nhau. Theo tôi thời trang sáng tạo ra cái đẹp, là bài thơ cuộc sống. Dù không phải cơm ăn nước uống, nhưng cái đẹp sẽ nuôi dưỡng tâm hồn. Phénix cũng vậy, là con đường để con người đến với nhau nhanh chóng. Dù chỉ là một trò chơi, nhưng cũng mang nét đẹp văn hóa, trong cách truyền cảm hứng và nâng đỡ tinh thần cho mọi người. (Hạ giọng). Chơi sẽ giúp tránh những phương pháp tiêu cực như dùng thuốc an thần. Ở châu Âu bây giờ người ta dùng thuốc an thần rất nhiều. Rất may là ở Việt Nam chưa có chuyện này. (Cười).
Trong trò chơi này, có những người được gọi là chơi giỏi, có thể giải thích các quân bài một cách tường tận. Liệu việc truyền bá có phụ thuộc vào những người chơi giỏi như thế không? Cuộc chơi có thể tiến hành nếu thiếu những người như vậy? Anh có khuyến khích người ta 'tự kỷ' với các quân bài (nguy cơ này là cao lắm đấy), tự chơi và tự sướng khi rút và diễn giải các biểu tượng?
Tất nhiên là cần những người chơi giỏi để truyền bá trò chơi một cách có hiệu quả vì thế các Cafe Phenix (gặp gỡ và chơi bài) được tổ chức tại các thành phố khác nhau trên thế giới trong đó có Hà nội và thành phố HCM. Về việc chơi bài một mình thì tôi nghĩ đây không phải là tự kỷ. Tự kỷ là việc con người trốn tránh thực tế và chỉ sống với bản thân mình. Còn chơi bài một mình lại là dám đối mặt với chính mình và ngẫm nghĩ về cuộc sống. Hai điều hoàn toàn khác nhau. Đã có một câu châm ngôn: Muốn hiểu được mình tường tận phải có những lúc cô đơn. Ngay trong bộ bài cũng có một quân bài số 8 với tên là Toà tháp (La Tour) thể hiện sự cô đơn, cắt hết các sợi dây với thế giới bên ngoài, cho là mình không cần đến ai và sống đơn độc. Đó là Toà tháp sóng xung đột. Ngược lại khi ta lật ngược quân bài này (mỗi quân bài đều có thể lật xuôi hoặc ngược) thì đó là sự lùi ra xa để suy ngẫm, chiêm nghiệm. Đây là sóng hấp dẫn. Nếu con người biết lùi ra xa khỏi hoàn cảnh để chiêm nghiệm thì con người đó sẽ hiểu hơn chính mình, nhìn mọi thứ với con mắt khách quan hơn, bình tĩnh hơn trong mọi hoàn cảnh và sẽ chiến thắng chính bản thân mình.
Cảm ơn Vincent Cespedes đã chia sẻ ý tưởng về bộ bài Le Jeu Du Phénix thú vị và độc đáo này!
Thực hiện phỏng vấn Tiệp Quyên
________________________________________________
Art Design Center
vietnamcolor.vn - fashionnet.vn
Contact: 0903788646 - 0903975081
Email: Huongcolor.gstudio@gmail.com \
Office: Vietthi Company Limited (Vietnam Vision)
30, C18 Street, ward 12, Tan Binh District – Hochiminh City
Pro Creative Course I Khóa học Art, Design, Creativity, Writing, Storytelling: 6 buổi/tháng (cho mỗi môn học): Học viết, thiết kế, vẽ và tìm hiểu lịch sử nghệ thuật, phương pháp tư duy, xây dựng giá trị cốt lõi của sáng tạo. Những bài giảng tạo ra những gợn sóng xung động trong tâm trí và trái tim, giúp bạn tìm thấy những nguyên tắc dẫn lối tài năng của mình đến với cái đẹp và sự sáng tạo. Khoá học là một cuốn sách hướng dẫn hành trình trải nghiệm. Đây là lời mời hít thở bầu không khí nghệ thuật tại G Studio để bạn cảm nhận cái đẹp từ cuộc sống, thiên nhiên và tâm hồn.
HuongColor I người sáng lập G Studio là nhà thiết kế, họa sĩ và giám đốc sáng tạo, biên tập tạp chí thời trang. 1996 tốt nghiệp ngành Thiết kế tại Hanoi University of Industrial Fine Art (UIFA), sau đó Huongcolor trở thành giám đốc sáng tạo của tạp chí Đẹp. 2007 cô sáng lập công ty truyền thông, quảng cáo Vietnam Vision (Vietthi Company Limited). Năm 2010, cô được bổ nhiệm giám đốc nội dung của Elle Magazine. 2016 sáng lập Vietnam Designer Fashion Week (VDFW). 2021 thành lập G_studio tư vấn chiến lược và định hướng sáng tạo, hoạt động trong lĩnh vực truyền thông, thiết kế, nghệ thuật.
