28 Tháng 06 1:51 pm

Nghệ thuật xăm đã thay đổi như thế nào từ thế kỷ 18

Art Nghệ thuật xăm có một lịch sử đẹp nhưng không kém phần phức tạp. Hình xăm cơ thể có thể được truyền miệng như một "trào lưu thoáng qua" hoặc một thứ gì đó mà thanh thiếu niên làm để phiền lòng bố mẹ họ, nhưng nghệ thuật xăm thực sự có một nền tảng vô cùng phong phú, có nguồn gốc từ nhiều nền văn hóa khác nhau. Cho dù bạn là một người sống ở London, Tokyo hay Phuket, chắc chắn sẽ có một khu vực dành riêng cho loại hình nghệ thuật này trong văn hóa địa phương của bạn.

Có rất nhiều phong cách và kỹ thuật xăm khác nhau đáng để học hỏi nếu bạn quan tâm đến hình xăm. Có một số phong cách có mối liên hệ với tôn giáo và tâm linh, như hình xăm Sak Yant ở Thái Lan, theo truyền thống được thực hiện bởi các nhà sư trong các ngôi đền Phật giáo. Ngoài ra còn có những phong cách liên quan sâu sắc đến gia đình hoặc bản sắc cá nhân, như những hình xăm thuộc bộ lạc Polynesia.

Hình xăm Sak Yant

Nghệ thuật xăm có thể được bắt nguồn từ hơn 5.000 năm trước đối với một người được ướp xác tự nhiên mang tên Ötzi, người này có 61 vết khắc bằng than được cho là những hình xăm lâu đời nhất trên thế giới.

Xăm mình có một lịch sử phức tạp và giống như các loại hình nghệ thuật khác, tập hợp các truyền thống văn hóa của chính nó, bao gồm các công cụ thời kỳ đầu, các bức tranh lịch sử và ảnh dân tộc học, và gần đây là các hình ảnh minh họa của các thiết kế - được gọi là "tờ giấy flash ”- của các nghệ sĩ sống nổi tiếng.

Ví dụ về “tờ giấy flash” của nghệ sĩ xăm

Và, giống như mỹ thuật, xăm mình có thị trường riêng, cũng như các viện bảo tàng của riêng nó. Bảo tàng Daredevil (New York) và Bảo tàng kết hợp studio xăm Lyle Tuttle (San Francisco) - được đặt theo tên của nghệ sĩ xăm huyền thoại, người được những người nổi tiếng như Cher và Janis Joplin tin tưởng thực hiện những hình xăm của họ.

Bảo tàng xăm Daredevil, New York

Nghệ sĩ xăm hình Hà Lan Henk Schiffmacher, có những khách hàng nổi tiếng bao gồm Lady Gaga, Kurt Cobain và Keith Haring, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng Internet đã tạo ra một lượng khán giả hoàn toàn mới quan tâm đến nghệ thuật xăm.

Nghệ nhân xăm Henk Schiffmacher có một trong những bộ sưu tập tư nhân đồ tạo tác hình xăm lớn nhất trên thế giới, được ông giới thiệu trong cuốn sách mới ra mắt "TATTOO. 1930s-1970s. Henk Schiffmacher's Private Collection"

Schiffmacher cho biết: “Tất cả mọi người đều đột nhiên muốn tạo ra một bảo tàng nhỏ ... hoặc đang đi sâu vào lịch sử của hình xăm. Ông là người có một trong những bộ sưu tập cá nhân lớn nhất với khoảng 40.000 đồ vật và tác phẩm nghệ thuật liên quan đến hình xăm, tất cả sẽ được ghi lại trong cuốn sách mới “TATTOO. 1930s-1970s. Henk Schiffmacher's Private Collection”.

Bộ sưu tập của ông bao gồm các bản in khắc gỗ của Nhật Bản có hình xăm các nhân vật Kabuki từ thế kỷ 19; đồ đục đẽo hình xăm làm bằng gỗ và xương từ đầu những năm 1900; áp phích và các bức ảnh đen trắng về những người phụ nữ xăm mình tại các lễ hội du lịch; và vô số mẫu thiết kế từ nhiều thế kỷ qua.

Schiffmacher, người đã bắt đầu hoạt động trong lĩnh vực xăm từ những năm 1970, cho biết: “Hiện nay có rất nhiều nhà sưu tập nghiêm túc. Và đó là một phần tích cực của internet - đó là chúng ta có thể thấy những gì người khác có. Tình thế trở nên rất khác so với trước đây”.

Bức ảnh chụp nghệ sĩ biểu diễn có hình xăm Artoria Gibbons này được chụp vào những năm 1920. Gibbons đã làm việc cho các buổi biểu diễn xiếc, bảo tàng cho dân lao động và lễ hội trong nhiều thập kỷ. Nguồn: Di sản hình xăm Schiffmacher / TASCHEN

Schiffmacher đã cất giữ một phần bộ sưu tập của mình - Di sản Hình xăm Schiffmacher - trong Bảo tàng Hình xăm Amsterdam truyền thống, trước khi đóng cửa vì lý do tài chính. Ngôi nhà của ông, nơi ông ở chung với vợ và đối tác kinh doanh Louise van Teylingen, hiện chứa đầy những kho báu từ những thời điểm khác nhau trong lịch sử, bao gồm cả sự gia tăng của hình xăm trong thời kỳ Edo của Nhật Bản, những hình xăm bộ lạc thế kỷ 19 của người Maori bản địa, và sự gia tăng của các phòng xăm hiện đại ở phương Tây sau Thế chiến thứ hai.

“Tôi là Rembrandt của người nghèo. Xăm mình là nghệ thuật của dân thường,” ông nói. "Nó không phải thứ gì đó cao siêu. Nó rất dễ hiểu và bạn thường có biểu tượng ý nghĩa của riêng mình. Một hình xăm đơn giản - như mỏ neo, trái tim hoặc hoa hồng - chính là sự giao tiếp”.

Một nhà sưu tập tận tuỵ

Schiffmacher, có cha làm nghề bán thịt, bắt đầu quan tâm đến việc sưu tầm nghệ thuật xăm hình trước khi trở thành một nghệ nhân xăm. Ông nhớ lại trong cuốn sách của mình, ông đã tự coi mình là một loại "chim ác là" (chim ác là là biểu tượng của giao tiếp) Kể từ khi còn nhỏ, ông đã bắt đầu tích lũy đá lửa, đầu mũi tên và trứng chim, treo một tấm biển "Bảo tàng của tôi" trên cửa phòng.

Thiết kế xăm của nghệ nhân xăm huyền thoại người Anh Rich Mingins, thập niên 1950-60. Nguồn: Di sản hình xăm Schiffmacher / TASCHEN

Sinh năm 1952 tại thành phố Harderwijk nhỏ của Hà Lan, Schiffmacher đến Amsterdam vào đầu những năm 20 tuổi, nơi ông kết bạn với nghệ sĩ nổi tiếng Tattoo Peter. Vào lúc đó, ông cũng đang nuôi dưỡng niềm yêu thích mới với nhiếp ảnh, đặc biệt là những bức chân dung đen trắng của Diane Arbus về “những người lập dị”, những người với hình xăm dày đặc. Schiffmacher bắt đầu tìm kiếm những người lạ để chụp ảnh, trong đó có một người đàn ông đã dành cả đêm tại các hố nước địa phương đã thu hút sự chú ý của ông.

Những những bức chân dung đen trắng của Diane Arbus về “những người lập dị” với hình xăm kín cơ thể

Sciffmacher nói: “Ông ấy thực sự là một kẻ say bí tỉ. Ông có rất nhiều hình xăm tuyệt vời. Và mặc dù ông không giao tiếp tốt vì nghiện rượu. Ông đã nói rất nhiều trong lúc xem qua loạt ảnh mà tôi đã chụp ông, những hình xăm này tiết lộ từng chút một về cuộc đời của người đàn ông này”.

Schiffmacher cho biết việc những người xăm dày đặc là một điều hiếm thấy trên thế giới trong nhiều thập kỷ trước. Vào những năm gần đây, sự phổ biến của nghệ thuật này đã tăng vọt. Vào năm 2019, Ipsos phát hiện ra rằng gần một phần ba người Mỹ có ít nhất một hình xăm, tăng 21% trong vòng bảy năm.

Nghệ nhân xăm người Mỹ, Charlie Wagner, ở giữa, với một phụ nữ xăm mình và thủy thủ Mỹ vào những năm 1930. Nguồn: Di sản hình xăm Schiffmacher / TASCHEN

Schiffmacher nói: “Vào đầu những năm 70, việc xăm mình ở Hà Lan khá đặc biệt, nhất là đối với những người có rất nhiều hình xăm. Vì vậy, hoàn toàn không giống như bây giờ; việc xăm mình đã trở nên phổ biến. Nhưng trong quá khứ, tìm ra họ rất khó khăn.”

Schiffmacher bắt đầu tương tác với các nghệ sĩ khác, trao đổi các bức ảnh của mình để lấy các bức vẽ của họ. Khi ông bắt đầu xăm, ông đã đi du lịch nhiều nơi để được những nghệ nhân cùng thời xăm cho. Ông đến thăm các cửa hàng của họ, trao đổi nghệ thuật và lùng sục các cửa hàng đồ cổ địa phương để tìm những món đồ mới.

Khi danh tiếng của ông với tư cách một nghệ nhân và là nhà sưu tập các kỷ vật xăm ngày càng tăng, các tác phẩm, đồ vật quý hiếm và tin mật bắt đầu tự tìm đến ông.

Từ cửa hàng đến bảo tàng

Nhiều viện bảo tàng cũng đã từng mượn các phần trong bộ sưu tập của Schiffmacher, bao gồm cả Bảo tàng Tropenmuseum của Amsterdam và Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên của Los Angeles. Một số đồ vật của ông đã xuất hiện trong cuộc triển lãm mở màn "Tatoueurs, Tatoués" ("Những người xăm mình, những người có hình xăm") tại Musée du Quai Branly Jacques Chirac (bảo tàng Quai Branly) ở Paris vào năm 2015, Bảo tàng Hoàng gia Ontario ở Toronto và Bảo tàng The Field Chicago, và một số nơi khác nữa.

Album hình xăm hiếm của nghệ nhân xăm người Nhật Bản K. Akamatsu, những năm 1910. Nguồn: Di sản hình xăm Schiffmacher / TASCHEN

Tương tự như những tranh cãi gần đây về các bảo tàng nghệ thuật và lịch sử tự nhiên liên quan đến các đồ tạo tác bị đánh cắp từ các vùng đất thuộc địa, thế giới của nghệ thuật xăm đã có những tính toán riêng về cách một số đồ vật được mua lại. Mẫu da với hình xăm đã được mua bán và trưng bày, và Schiffmacher cho biết việc một số người hiến da có mực của mình để triển lãm sau khi qua đời không phải là hiếm.

Tuy nhiên, không phải tất cả các hiện vật như vậy đều được trao tặng. Ví dụ, trong thập kỷ qua, các tổ chức như Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ và Smithsonian đã hoàn trả các phần trong bộ sưu tập hài cốt người Māori của họ, bao gồm cả những đầu xác ướp được bảo quản, còn được gọi là "mokomokai", có các hình xăm trên khuôn mặt. Theo cuốn sách của mình, Schiffmacher đã đi cùng với nghệ sĩ xăm Gordon Toi và nam diễn viên Cliff Curtis, cả hai đều là người gốc Maori, vào đầu những năm 2000 để phục hồi một mokomokai từ một người buôn nghệ thuật ở Paris.

Ví dụ về Momokai, chiếc đầu được bảo quản của người Maori

Ông gọi đó là "một trải nghiệm mãnh liệt." (Chiếc đầu đã được trả lại cho New Zealand và được đặt tại bảo tàng Quốc Gia, được gọi là "Te Papa", theo Schiffmacher.)

Chân dung một người phụ nữ Māori với cằm moko và lông vũ của loài chim huia, những năm 1900. Nguồn: Di sản hình xăm Schiffmacher / TASCHEN

“Hình xăm giao tiếp theo cùng một cách cho dù bạn còn sống hay đã chết, vì vậy đối với nhiều người Maori, việc đối mặt với một trong những cái đầu này giống như việc tổ tiên đang trực tiếp nói chuyện với họ vậy” ông giải thích.

Ngày nay, Schiffmacher vẫn coi những hình xăm của mình là một hình thức giao tiếp giúp ông có thể tiếp cận những điều mà nếu thiếu chúng, ông không thể làm được.

Ông nói: “Đó là giấy thông hành vào các nền văn hóa khác nhau. Tôi đã gặp rất nhiều tình huống trên thế giới mà hình xăm là chủ đề bắt đầu một câu chuyện. Và đó là ý nghĩa của những hình xăm: một lời mời giao tiếp với người khác”, ông nói thêm.

Nguồn dịch:

1. https://www.pitbulltattoothailand.com/tattoo-knowledge/tattoo-history-and-origin/
2. https://edition.cnn.com/style/article/tattoo-art-henk-schiffmacher-taschen/index.html?fbclid=IwAR08AsO4QTYhvKE-ngnooUcAPharx4s0JUerYoX25voPXg2EvKSaJPpC614

Bài dịch - Nhi Nguyễn

___________________________________________________________

Pro Creative Class I Khóa học SÁNG TẠO 6 buổi/tháng (cho mỗi môn học): Writing, Storytelling, Art, Design, Creativity. Học viết, thiết kế, tìm hiểu nghệ thuật, học tư duy sáng tạo, để đổi mới, hiểu biết, hành trình của tự do. Hotline: 0934068088 Email: Creative.proclass@gmail.com . Office: Công ty TNHH MTV Việt Thị . Address: 30, đường C18, phường 12, quận Tân Bình – HCM

Creative Class PRO: Những buổi học và bài giảng tạo ra những gợn sóng xung đột trong tâm trí và trái tim bạn, làn sóng cảm hứng bất tận, giúp bạn tìm thấy những nguyên tắc dẫn lối tài năng, đến với cái đẹp và sự sáng tạo. Đây là hành trình của nghệ thuật và tự do, với lời mời hít thở bầu không khí đầy sức sống, cảm nhận ngọn lửa tận trái tim bạn và sự thăng hoa của tinh thần.