26 Tháng 11 11:03 am

Tỉnh – Khi tiếng dương cầm biết nhỏ lệ

Music Giữa không gian lung linh, huyền ảo của nhà hát lớn Hà Nội, mưa sa và sương khói như tan chảy trên những ngón dương cầm bão tố Phó An My qua hình ảnh “mẹ thiên nhiên” – “Tỉnh”.

Nghệ thuật hé mở cho chúng ta, tuy lờ mờ, tuy ngắn ngủi, những điều không thể nào đạt được bằng lý trí. Như chiếc gương thần trong truyện cổ tích, nhìn vào nó ta không thấy chính mình mà chợt thấy một khoảnh khắc ta chẳng khi nào đạt tới, phóng tới, bay tới được. Và chỉ có tâm hồn đang thổn thức.

Âm nhạc cũng như con người, có số phận của chính mình. Nếu cứ nghĩ, dương cầm không thể nói được lời của dân gian thì mãi mãi không trải nghiệm vút cao cùng tiếng đàn "Tỉnh" giữa rừng già, hay thong thả cùng nhịp phách trên chiếu ca trù. Những nốt nhạc thánh thót tạo thành cuộc chơi chạy trên phím ngà đen và trắng nhiệm màu theo cách không ai có thể nắm bắt, lý giải hoàn hảo. Mà chỉ cần đến sự an nhiên để cảm và hiểu.

“Tỉnh” phác họa hình ảnh “Mẹ thiên nhiên” đẹp kỳ diệu, lộng lẫy, hùng vĩ, hào phóng và bao dung.

“Tỉnh” gồm năm trường đoạn: “Đất,” “Nước,” “Hỏa,” “Khí,” và “Sinh.”, được xây dựng dựa trên 5 nguyên tố căn bản cấu thành hành tinh trái đất và vũ trụ, gồm: Kim - mộc - thủy - hỏa - thổ, tương ứng 5 thang âm trong quan niệm cổ nhạc Việt Nam và phương Đông gồm: Hò - xừ - xang - xê - cống.

Mỗi chương là một câu chuyện thực tế được kể bằng âm nhạc về thiên nhiên, cỏ cây, môi trường sống, như đất, nước, không khí, núi rừng, đại dương, cùng những thảm họa ô nhiễm do tác động của con người tới tự nhiên. Câu chuyện của đất, nước, lửa, của không khí, sinh vật, của những gì tồn tại… được đặt ra trong tiêu đề của từng chương nhạc, nhằm vào sự thức tỉnh ý thức của con người trước thiên nhiên. Từ tốn. Rồi tuôn trào như dòng suối, róc rách bên những khe đá, chảy nhẹ nhàng mềm mại bủa vây, kéo cả khan phòng chìm vào với tiếng đàn của ngón dương cầm Phó An My.

Con người ta sợ số phận, nhất là những số phận mới lạ và khác biệt.

Nỗi sợ của con người là thường trực. Họ sợ ngay cả trí tưởng tượng của mình và của những người dám tưởng tượng. Họ sợ Bóng sợ Gió, sợ Độc Hành và không có đám đông. Họ suy nghĩ bằng trí tuệ của đám đông, suy diễn bằng năng lực tưởng tượng của đám đông, thứ giá trị mà Gustave Le Bon nhận định là một chuỗi số không.

Và trên hết, họ sợ phải Tỉnh Thức, cho dù Tỉnh Thức bằng âm nhạc. Số phận của âm nhạc là khơi gợi những giá trị cao đẹp chứ không phải để phục vụ những mục đích cụ thể, hạn hẹp hay những cá nhân.

Những viên ngọc quý của dân tộc được đóng gói bằng khí nhạc phương Tây để giúp thiên hạ biết được, cảm được giá trị đích thực. Kể một câu chuyện thuần Việt cho thế giới phải dùng ngôn ngữ của thế giới, tưởng tượng và hình dung được kể như thế nào cho hiểu chuyện chứ đâu chỉ là cưỡng bức cải biên, đặt lời mới, và hãnh diện thu tiền.

Bắt đầu từ những tiếng chiêng cồng đều đều như màn vẫy gọi của đại ngàn. Lửa bùng lên rực rỡ nhưng cũng vô cùng hung bạo, dữ tợn và rồi nhảy múa trong nét nhạc tươi vui. Có gì đó vừa mạnh mẽ, bạo liệt vừa hứng khởi, sung sướng.

Bay bổng, tự do, phóng khoáng. Có cái gì đó rất thân thuộc.

Một phương Tây hoàn thiện đẹp đẽ đến ám ảnh gần như là thứ được mặc định gắn bó với nhạc cổ điển. Nhưng với nhạc của Phó An My, đó không phải là thứ mọi người nhìn thấy. Êm đềm và ngọt ngào. Đầy những ẩn ức réo rắt. Nó như một bài thơ được ngân lên bằng những phím đàn. Nó làm ta thấy quê hương mình. Và chìm đắm trong đó, lặng mình tận hưởng tiếng ngân dài ở những nốt nhạc cuối cùng chìm dần vào thinh không.

Bất ngờ, bí ẩn. Từ trong thinh không, sự sống được sinh ra, nảy nở trong êm đềm, mạnh mẽ và rắn rỏi.

Những nóc nhà nép sau bóng núi, lùm cây. Khói lam chiều. Con đường gạch đỏ. Cái con đường làng uốn quanh co với gốc đa nơi cuối đường. Nơi có một bà cụ già đang tiêm trầu, rót nước và cất lên một tiếng nói khàn đặc để thu cả thế giới về phía mình.

Những đoạn intro cuối cùng gom được những day dứt nào đó của người nghệ sĩ. Từ trong tâm hồn của họ. Ở đó, có sự tự do, những giấc mơ lung linh đầy ảo mộng, nơi chúng ta có thể tan mình trong những khoái cảm nhẹ nhàng. Những đoạn nhạc biến đổi thú vị như những giọng hát khác nhau cất lên từ những góc khác của tâm hồn. Nó hòa làm một.

Và cuối cùng, khi những vệt sáng lấp lóa trên tường Nhà Hát Lớn, tôi thấy được cả những giấc mơ của mình.

Người nghệ sĩ ấy hẳn đã chiến đấu rất nhiều để vững bước trên con đường nghệ thuật mà mình theo đuổi, bất chấp ngoài kia, vẫn còn nhiều người chưa thấy được nỗ lực đó, chưa hiểu thấu tiếng đàn của chị. Nghệ thuật, chính là con đường đơn độc và đầy chông gai vất vả.

Nhưng, tiếng đàn sắc sảo lôi cuốn, giàu nội lực, đam mê của chị, tự nó đã có sức hút rồi. Cái đẹp, đôi khi không cần ai hiểu được nó đâu.

Âm nhạc hướng tới một cá nhân, một phạm vi không gian cụ thể thì chính là âm nhạc của nô lệ, của ý đồ. Song, mấy ai hiểu được điều đó, cảm được điều đó. Tính khái quát, tính nhân loại đã đem tạo nên số phận phải có cho âm nhạc, nhưng sự hạn hẹp của tri thức cũng như nỗi sợ hãi vô minh lại tạo nên một số phận khác cho âm nhạc.

Hiểu được điều đó thì sẽ dễ dàng chấp nhận số phận nào sẽ đến với âm nhạc của mình, tác phẩm của mình, thành tựu hay thất bại của mình. Có thể âm nhạc ấy sẽ được hàng trăm khán giả trực tiếp thụ hưởng; có thể âm nhạc ấy sẽ vang lên trên mạng để hàng triệu người thưởng thức; hoặc cũng có thể nó chỉ được ngân lên trong sự đắm đuối của một con chó, một cô bạn hoặc một nhóm bạn. Tự số phận của âm nhạc sẽ quyết định cách nó đến với cuộc đời.

"Tỉnh" sẽ là cao trào thắt nút cho một chặng đường. Có "Tỉnh" hay không có "Tỉnh", hành trình ấy cũng đã đi xong rồi. Đấy mới là điều đẹp đẽ, tuyệt vời của cuộc sống này, của một cuộc đời âm nhạc.

Tỉnh.
Một chữ.
Lặng yên rơi giữa thinh không.

Ảnh: Nguyen Trung Kien
Nguồn Phó An My

FASHIONNET là một ngôi nhà lạc quan, sống động nhưng tràn đầy cảm xúc, với sự ấm áp, thân tình. Fashionnet, nơi chiếu những bộ phim tuyệt vời, những buổi gặp gỡ yêu thương củanhững người yêu nghệ thuật, champagne, trà và lụa. FASHIONNET là thời trang, làm đẹp, nhiếp ảnh, hội họa là một nguồn vui sống tích cực và sinh động, vì phụ nữ hạnh phúc thì thế giới mới tốt đẹp. Fashionnet tại 7 Bis Nguyễn Thị Minh Khai, phưòng Bến Nghé, Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. Hotline: 093 406 8088