Haruki Murakami: Người nghệ sĩ của "nghệ thuật" ngôn từ
Books Haruki Murakami là một tiểu thuyết gia, dịch giả người Nhật Bản và là tác giả đương đại được biết đến nhiều nhất hiện nay cả trong và ngoài nước. Văn nghiệp của ông có rất nhiều những tác phẩm gây tiếng vang, gây nhiều ấn tượng và sâu sắc trong lòng độc giả. Vậy là bí quyết đằng sau sức sáng tạo không ngừng nghỉ của ông là gì?
Thế giới ngầm của Haruki Murakami
Murakami nổi tiếng là chuyên gia né tránh giới truyền thông và ông hiếm khi thực hiện bất kỳ cuộc phỏng vấn nào. Ông ấy chỉ thích tập trung vào bài viết của mình và có một thái độ rất nghiêm khắc khi nói đến tất cả những thứ 'lông bông' đi kèm với việc trở thành một nhà văn nổi tiếng.
Ông ấy không học viết - nó chỉ xảy ra. Ngay từ khi còn rất nhỏ, tâm trí của Murakami đã luôn hướng về một nơi khác, chìm đắm trong những thế giới hư cấu. Ông coi việc đọc là điều kiện tiên quyết quan trọng nhất nếu bạn muốn trở thành một nhà văn.
# 1: Bài học của Haruki Murakami về cách viết và lối sống của một nhà văn
“[Viết] dường như đã lấp đầy một khoảng trống mà tôi đang cảm thấy trong trái tim mình, ngay trước khi tôi bước sang tuổi ba mươi.” - Haruki Murakami
Lấy ngôn ngữ làm phương tiện
Hãy thử nghiệm mọi giới hạn ngôn ngữ để tìm ra cái mới. Khi đó, từ ngữ sẽ đến một cách tự nhiên, ta giúp miêu tả ý tưởng trong đầu một cách rõ ràng nhất có thể. Phong cách văn chương của Murakami rất đơn giản. Ông từng chia sẻ về cách viết của mình: đầu tiên ông viết tiếng Anh sau đó dịch lại sang tiếng Nhật. Bởi lẽ vốn tiếng Anh khá ít chính vì vậy, ông chỉ viết những câu ngắn gọn. Những từ ngữ rất bình thường ấy khi đứng cạnh nhau trở nên mềm mại là bởi nhịp điệu (rhythm). Mà nhịp điệu là điều ông học được ở những nghệ sĩ nhạc Jazz tài ba.
“Thế giới có vẻ buồn tẻ, nhưng trên thực tế nó chứa đầy những viên đá quý thô kỳ diệu và bí ẩn. Người viết tiểu thuyết được trang bị đôi mắt để khám phá chúng” - Haruki Murakami
Trong 1 cuốn sách của mình, Murakami lập luận rằng một nhà văn (có tham vọng) phải áp dụng những thói quen sau nếu muốn trở thành một tác giả:
- Một nhà văn phải có trải nghiệm nhiều
- Tạo dựng thói quen quan sát chi tiết, tinh tế
- Học cách sử dụng một cuốn sổ để ghi lại những ý tưởng và quan sát của mình. Tuy nhiên, đối với Murakami, ông chọn sử dụng trí óc của mình. "Bằng cách này, những gì phải biến mất sẽ biến mất và những gì nên ở lại, chúng sẽ ở lại." Ông gọi đó là một hình thức chọn lọc tự nhiên.
- Thu thập và lưu trữ kỹ lưỡng các tài liệu bạn cần cho câu chuyện của mình
“Bạn không cần phải học đến Khoa Văn học ở trường Đại học để trở thành một tiểu thuyết gia. Vì kiến thức chuyên ngành để viết một cuốn tiểu thuyết hầu như không tồn tại ” - Haruki Murakami
Bên cạnh đó, đôi khi đặt câu hỏi đúng sẽ tốt hơn là nhận được câu trả lời đúng. Ông luôn ghi nhớ điều đó trong cuộc sống của mình và khi viết những câu chuyện của mình.
“Bạn phải sử dụng ngôn ngữ mà bạn có khả năng nhất để làm lợi thế của mình, biến nó thành vũ khí và mô tả những thứ xuất hiện với bạn một cách rõ ràng nhất, sử dụng những từ phù hợp với bạn nhất.” - Haruki Murakami
# 2: Tìm kiếm phong cách của bạn
Haruki Murakami là kiểu nhà văn viết cho chính mình trước tiên, "Bạn không thể làm hài lòng tất cả mọi người, vì vậy tốt hơn hãy làm hài lòng chính mình."
Khi bắt đầu với cuốn tiểu thuyết đầu tay “ Lắng nghe gió hát ", ông viết với lời nói trong đầu bằng tiếng Anh: “Chỉ để thử xem câu chữ sẽ vang lên ra sao”. Và kết quả đem lại là một thứ văn chưa được gọt giũa, một thứ âm điệu đặc biệt cất lên ngày một rõ nét hơn.
Trong các chia sẻ của mình, Murakami đã đưa ra những gợi ý mà bạn có thể đạt được khi thử sức với một ngôn ngữ mới: Khi viết với ngôn ngữ mẹ đẻ, chúng ta dễ bị lạc lối hơn. Ngôn ngữ mới giúp chúng ta thận trọng và đơn giản hơn trong việc truyền đạt. Tập trung vào câu chuyện bằng vốn từ hạn chế của một ngôn ngữ khác và không sợ mắc lỗi. Câu văn trung thực, đơn giản. Để từ đó độc giả nhận được thông tin trong mỗi bài viết của mình. Ngôn ngữ đối với Murakami chính là chất liệu nguyên bản của việc viết. Khi hiểu cách liên kết các mảnh chất liệu lại và thử sức không ngừng thì bạn có thể tiếp tục viết bao nhiêu cuốn tiểu thuyết tuỳ ý.
Quan trọng không phải là dùng từ mới mà là kết hợp các từ hiện có một cách hài hòa. Khi xây dựng phong cách viết của mình, cách dùng ngôn ngữ sẽ thay đổi và biến đổi tùy thuộc vào bối cảnh. Chúng ta không viết theo cùng một cách trong suốt cuộc đời, nhưng càng thử nghiệm nhiều từ thường xuyên, sẽ càng thấy nó thành hình.
Murakmi cho rằng: “Không có ngôn từ nào lạ. Công việc của người viết là đưa ra những ý nghĩa mới và những âm bội đặc biệt cho những từ hoàn toàn bình thường”. Hãy thích ứng và biến điều này thành thế mạnh bằng cách thử nghiệm và nỗ lực không ngừng với một tinh thần cầu thị.Trong mọi cuộc phỏng vấn, ông đều được hỏi phẩm chất quan trọng nhất mà một tiểu thuyết gia phải có là gì. "Nó khá rõ ràng: tài năng. Bây giờ, dù bạn có dồn bao nhiêu tâm huyết và nỗ lực vào việc viết lách, nếu bạn hoàn toàn thiếu tài năng văn chương, bạn có thể quên mất việc trở thành một tiểu thuyết gia. Quyền của người viết là thử nghiệm với mọi khả năng ngôn ngữ bằng mọi cách họ có thể tưởng tượng - không có tinh thần phiêu lưu đó thì khó có thể tạo ra được gì mới mẻ".
# 3: Tạo thói quen xung quanh cuộc sống viết lách
Murakami là một người đàn ông rất kỷ luật. Ngày này qua ngày khác, anh ấy đi ngủ sớm và anh ấy dậy sớm. Buổi tối của anh ấy thật yên tĩnh. Vào buổi sáng sớm, anh ấy tự pha cho mình một tách cà phê và dành khoảng 4-5 giờ để viết. Sau đó, anh ta đi ra ngoài để chạy. Đặt ra và đạt được mục tiêu hàng ngày này sẽ giúp bạn làm việc siêu hiệu quả. Bằng cách này, bạn có thể hoàn thành bản thảo đầu tiên của một cuốn tiểu thuyết trong khoảng sáu tháng.
Tài năng không có gì nếu không có sự tập trung và sức bền
Nếu được hỏi phẩm chất quan trọng nhất tiếp theo đối với một tiểu thuyết gia, Murakimi sẽ trả lời điều đó khá dễ dàng: Đó là - "tập trung - khả năng tập trung tất cả tài năng có hạn của bạn vào bất cứ điều gì quan trọng vào lúc này".
Sau tập trung, điều quan trọng nhất tiếp theo đối với một tiểu thuyết gia là hạ tay, chịu đựng. Nếu bạn tập trung viết ba hoặc bốn giờ một ngày và cảm thấy mệt mỏi sau một tuần như vậy, bạn sẽ không thể viết một tác phẩm dài. Điều cần thiết của người viết tiểu thuyết - ít nhất là một người hy vọng viết tiểu thuyết - là năng lượng để tập trung mỗi ngày trong nửa năm, hoặc một năm, hoặc hai năm.
May mắn thay, hai kỷ luật này - tập trung và sức bền - khác với tài năng, vì chúng có thể được lĩnh hội và rèn giũa thông qua rèn luyện. Bạn sẽ học được cả khả năng tập trung và sức bền một cách tự nhiên khi bạn ngồi xuống bàn làm việc mỗi ngày và rèn luyện bản thân để tập trung vào một điểm.
Nếu chọn sai điểm khởi đầu, cho dù tiến lên một cách bền bỉ thì vận may của bạn cũng sẽ không bao giờ đến. Haruki Murakami từng nói: “Bạn phải âm thầm trở thành một người vĩ đại.”
Để tiếp cận sức mạnh của ngôn từ hãy viết thường xuyên
Khi đang ở chế độ viết tiểu thuyết, ông thức dậy lúc bốn giờ sáng và làm việc từ năm đến sáu giờ. Vào buổi chiều, ông chạy mười km hoặc bơi mười lăm trăm mét (hoặc cả hai), sau đó đọc một chút và nghe một số bản nhạc. Ông đi ngủ lúc chín giờ tối. Murakimi giữ thói quen này hàng ngày mà không thay đổi. Sự lặp lại chính nó trở thành điều quan trọng; đó là một dạng mê hoặc. Ông tự mê hoặc mình để đạt đến trạng thái tâm trí sâu sắc hơn. Nhưng để duy trì sự lặp lại như vậy trong thời gian dài — sáu tháng đến một năm — đòi hỏi một lượng tinh thần và thể lực tốt. Theo nghĩa đó, viết một cuốn tiểu thuyết dài giống như một cuộc huấn luyện sinh tồn.
Đối với Murakami, quá trình sáng tạo là một môn thể thao.
Không có gì ngạc nhiên khi đối với Murakami, hành động chạy và hành động sáng tạo có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Thể lực cũng cần như sự nhạy cảm nghệ thuật.
Tập thể dục là rất quan trọng đối với Murakami. Khi viết, ông ấy cần suy nghĩ rất lâu và tập trung, tập thể dục là thứ giúp giải tỏa điều này và chuẩn bị cho ngày hôm sau. Rõ ràng, sức mạnh thể chất dẫn đến sức mạnh tinh thần cho ông.
As he writes about the evolution of his running career — from his first marathon to his first ultramarathon (62 miles) to his first triathlon — he constantly circles back to how his athletic experiences have impacted his writing practice, and vice versa.
Hầu hết những gì tôi biết về viết lách, tôi đã học được qua việc chạy bộ mỗi ngày. Đây là những bài học vật lý, thực tế. Tôi có thể thúc đẩy bản thân đến mức nào? Nghỉ ngơi bao nhiêu là thích hợp - và bao nhiêu là quá nhiều? Tôi có thể đưa một thứ gì đó đi bao xa mà vẫn giữ cho nó phù hợp và nhất quán? Khi nào nó trở nên hẹp hòi và thiếu linh hoạt? Tôi nên nhận thức được bao nhiêu về thế giới bên ngoài, và bao nhiêu thì tôi nên tập trung vào thế giới bên trong của mình? Tôi nên tự tin vào khả năng của mình ở mức độ nào, và khi nào tôi nên bắt đầu nghi ngờ bản thân? Tôi biết rằng nếu tôi không trở thành một vận động viên chạy đường dài khi trở thành một tiểu thuyết gia, thì công việc của tôi đã khác đi rất nhiều. Khác nhau như thế nào? Khó nói. Nhưng điều gì đó chắc chắn sẽ khác.
# 4: Về tính độc đáo và sáng tạo
Khi mọi người gọi các tác phẩm của ông là nguyên bản, Murakami cảm thấy rằng nếu điều này thực sự là như vậy, thì đó là do tác phẩm của ông bắt nguồn từ cảm giác tự do sáng tạo.
Để được coi là nguyên bản, một nghệ sĩ phải đáp ứng các tiêu chí sau theo Murakami:
- Có phong cách độc đáo của riêng họ để phân biệt anh ấy hoặc cô ấy với phần còn lại
- Có thể phát triển phong cách đó và đánh bóng nó qua nhiều năm
- Sau đó, phong cách của họ phải có thể trở thành một tiêu chuẩn theo thời gian.
“Một phần, công việc của một tiểu thuyết gia tương tự như trở thành một nhà ảo tưởng.” - Haruki Murakami
Tất cả các nhà văn đều có quyền cố hữu khi thử nghiệm các khả năng của ngôn ngữ theo mọi cách mà họ có thể tưởng tượng - nếu không có tinh thần mạo hiểm đó, không có gì mới có thể ra đời.
"[Khi tôi viết,] tôi nhận được một số hình ảnh và tôi kết nối mảnh này với mảnh khác. Đó là mạch truyện. Sau đó tôi giải thích mạch truyện cho người đọc. Bạn nên rất tử tế khi bạn giải thích điều gì đó. Việc sử dụng ngôn từ dễ hiểu cùng biện pháp ẩn dụ tốt, tạo ra một loạt câu chuyện ngụ ngôn hay. Đó là những gì tôi làm. Tôi giải thích mọi thứ cẩn thận và rõ ràng"
# 5: Về nhà văn và lên ý tưởng
“Tôi chưa bao giờ cảm thấy viết lách trở thành một gánh nặng. May mắn thay, tôi chưa bao giờ trải qua cảm giác dằn vặt khi không thể ghi được bất cứ điều gì trên giấy tờ. ” - Haruki Murakami
Anh ấy sáng tạo từ sự tự do và xen kẽ giữa việc viết tiểu thuyết hoặc viết tiểu luận. Murakami viết bởi vì anh ấy không thể giữ lâu hơn những gì anh ấy muốn nói. Hai điều này là chìa khóa để giữ dòng chảy trong bài viết của bạn.
“Trước khi một người trở thành một nghệ sĩ, tiểu thuyết gia phải trở thành một người tự do. Làm những gì bạn muốn, khi nào và như thế nào bạn muốn, đối với tôi là định nghĩa của một người tự do ”. - Haruki Murakami
“Truyện ngắn là một phương tiện di chuyển nhanh nhẹn, thích hợp để giải quyết những điều cụ thể mà tôi không thể bắt gặp trong một cuốn tiểu thuyết.” - Haruki Murakami
Murakami mô tả truyện ngắn là bài tập thể dục tuyệt vời cho tâm trí của mình. Anh ấy thường đề cập đến thủ công truyện ngắn vì nó cho phép anh ấy thử nghiệm cả phong cách của mình cũng như với cách kể chuyện của anh ấy.
# 6: Về việc tạo nhân vật
“Một trong những khía cạnh tuyệt vời nhất của việc viết tiểu thuyết đối với tôi là tôi có thể trở thành bất kỳ ai tôi muốn.” - Haruki Murakami
"Mơ ước là công việc hàng ngày của những người viết tiểu thuyết, nhưng chia sẻ những giấc mơ của vẫn là một nhiệm vụ quan trọng hơn đối với chúng tôi. Chúng ta không thể là tiểu thuyết gia nếu không có ý thức chia sẻ điều gì đó"
Viết tương tự như cố gắng quyến rũ một người phụ nữ. Rất nhiều liên quan đến luyện tập, nhưng chủ yếu là do bẩm sinh. Dù sao chúc may mắn!
Nguồn dịch:
https://lithub.com/whats-needed-is-magic-writing-advice-from-haruki-murakami/
https://www.newyorker.com/culture/the-new-yorker-interview/the-underground-worlds-of-haruki-murakami
https://99u.adobe.com/articles/7068/haruki-murakami-talent-is-nothing-without-focus-and-endurance?fbclid=IwAR0oTmtKCYbIY2RSzjytsBxI1UQhIBwi-kh-tiI000DLOsl9PYGFNnr3sqs
https://www.turnerstories.com/book-reviews/2019/1/29/haruki-murakamis-lessons-on-writing-and-leading-a-writers-life
Bài dịch - Chip Phan
____________________________________________________________
Pro Creative Class I Khóa học SÁNG TẠO 6 buổi/tháng (cho mỗi môn học): Writing, Storytelling, Art, Design, Creativity. Học viết, thiết kế, tìm hiểu nghệ thuật, học tư duy sáng tạo, để đổi mới, hiểu biết, hành trình của tự do. Hotline: 0934068088 Email: Creative.proclass@gmail.com . Office: Công ty TNHH MTV Việt Thị . Address: 30, đường C18, phường 12, quận Tân Bình – HCM
Creative Class PRO: Những buổi học và bài giảng tạo ra những gợn sóng xung đột trong tâm trí và trái tim bạn, làn sóng cảm hứng bất tận, giúp bạn tìm thấy những nguyên tắc dẫn lối tài năng, đến với cái đẹp và sự sáng tạo. Đây là hành trình của nghệ thuật và tự do, với lời mời hít thở bầu không khí đầy sức sống, cảm nhận ngọn lửa tận trái tim bạn và sự thăng hoa của tinh thần.
.jpg)
.jpg)
